Geef duurzame landbouw een goed verdienmodel

Dit opiniestuk werd op 23 november 2020 gepubliceerd in Trouw

Als astronaut Mark Watney gespeeld door Matt Damon, in The Martian helemaal alleen is achtergebleven op Mars, realiseert hij zich dat hij zijn eigen voedsel zal moeten kweken - op een planeet waar niets groeit. Hij komt al snel tot de enig mogelijke conclusie: “Hoewel ik alle schijn tegen me heb, zie ik uiteindelijk nog maar één mogelijkheid: ik zal alles uit de wetenschap moeten halen wat erin zit.” 

Hier op planeet Aarde staat de mensheid voor een vergelijkbaar probleem: hoe kunnen we binnen de grenzen van onze planeet een snelgroeiende bevolking van voedzaam eten voorzien?  Ook wij zullen alles uit de wetenschap moeten halen wat erin zit.  

In de komende 30 jaar zal de bevolking op onze planeet naar verwachting met ongeveer een derde groeien, naar bijna tien miljard mensen. En niet alleen de bevolking groeit. Naarmate de middenklasse groeit neemt onvermijdelijk de vraag naar voedzame eiwitten in de vorm van vlees, vis, eieren en planten toe. 

Dierlijke eiwitten geven mensen belangrijke bouwstoffen. Op dit moment hebben ruim 800 miljoen mensen – vooral in delen van Afrika en het Zuiden van Azië, hieraan een tekort. Dat heeft verstrekkende gevolgen voor de gezondheid, onder meer door groeiachterstanden bij kinderen. Relatief kleine hoeveelheden dierlijke eiwitten, bijvoorbeeld één of twee eieren per dag, kan al een belangrijke positieve invloed hebben op gezondheid en helpt om ondervoeding op te lossen. 

Het probleem is dat het duurzaam fokken van voldoende dieren om tien miljard mensen te voeden op de huidige manier helemaal niet gaat lukken. Op dit moment wordt volgens recente cijfers van de FAO al een kwart van alle beschikbare grond begraasd door dieren, verbruiken zij 30% van alle gewassen ter wereld en zijn zij verantwoordelijk voor 14,5% van alle broeikasgassen. 

Tegelijkertijd hebben we al een aantal oplossingen voor deze problemen. Bijvoorbeeld sterkere eierschalen zodat niet één derde van de eieren verloren gaat zoals dat nu het geval is, het langer houdbaar maken van eten waarmee we de gigantische voedselverspilling tegengaan, toevoegingen aan het voer die de stofwisseling verbeteren en emissies verminderen en duurzame veehouderij waar dierenwelzijn centraal staat. Maar ook de vegetarische burger en andere plantaardige eiwitten zijn  aan een opmars bezig. Van belang is wel dat we die plantaardige eiwitten ook duurzaam produceren en dat er voldoende voedingswaarde in het eindproduct zit. Goede gezondheid door voeding, waarbij zowel de mensen als de aarde gezond blijven.  

Als veehouderijen wereldwijd niet innoveren, terwijl andere industrieën hun doelstellingen wel behalen, dan is de agrarische sector in 2030 verantwoordelijk voor 27% van de broeikasgasuitstoot en in 2050 voor 81%. Dit ombuigen vraagt om een aanzienlijke verandering van ons wereldwijde voedselsysteem. Tijdens de Voedsel Top van de VN volgend jaar en de virtuele pre-Top in Wageningen deze maand roepen publieke en private partijen wereldwijd op deze transformatie te versnellen met ‘stoutmoedige acties voor verandering’. 

Het goede nieuws is dat het gewoon kan. De grootste impact hebben we als we de uitdaging rond duurzame eiwitten weten op te lossen daar waar productie en milieueffecten samenkomen: op de boerderij. Wereldwijd neemt de druk op de boeren toe om duurzamer te boeren. Maar beloning voor deze prestaties blijft ver achter. Het is tijd om daar wat aan te doen. Bijvoorbeeld door iedere individuele boer financieel te belonen voor de duurzame  maatregelen die ze nemen, zodat ze voor een fatsoenlijk inkomen kunnen zorgen en perspectief krijgen.  

Daarnaast is het cruciaal als een consument weet wat hij koopt door over te gaan op één eenvoudig te begrijpen, gestandaardiseerd duurzaamheidslabel. Elektronische apparaten en huizen in Europa hebben een verplicht energielabel, met een kleurcode die loopt van A t/m E. Waarom gebruiken we  een soortgelijk duurzaamheidslabel niet ook voor het voedsel dat we elke dag consumeren?

Voedselsystemen zijn in transitie. Nederland is internationaal kampioen op het terrein van agri-food innovatie. Dat blijven we niet door met de armen over elkaar te blijven zitten. Overheid, boeren, voederfabrikanten, wetenschap, technologie en industrie moeten de handen ineen slaan. Als dat ergens kan lukken, is het hier. 

Net zoals astronaut Mark Watney, met wetenschap als oplossing. 

Edith Schippers is president van DSM Nederland, een wereldwijd bedrijf dat vanuit wetenschappelijke basis actief is op het gebied van voeding, gezondheid en duurzaam leven.